A maquinaria escolar

Portada

Para comenzar a falar dos factores relixiosos, económicos, políticos e sociais que promoveron cambios estruturais e incidiron no modelo físico e ideolóxico de transmisión dos saberes e a súa transformación desde as institucións educativas medievais aos sistemas educativos modernos imos primeiro a explicar como era a infancia antes.

A aparición da esta non ten lugar ata o século XVII aproximadamente, sendo Philippe Ariés  o primeiro autor que comeza a falar da infancia, quen na súa obra “El niño y la vida familiar en el antiguo régimen” afirma que os nenos antiguamente non existian como tal, é dicir, que so aparecían de formar representativa (arte). Con esto podemos observar que a situación da infancia na antigüedade era escasa, por non decir inexistente.

Falando da escola ensino en Francia era principalmente ata os 13 anos, ata que a partir do século XIII alargouse ata os 20, coa aparición da universidade en sustitución das escolas.

En cambio o ensino en Inglaterra, era ata aos 14 ou os 18 anos depende da respectiva idade. Destacaba por ser una educación basada no dereito, xa que o consideraban como algo primordial na base dos alumnos. Os alumnos estaban mesturados en diferentes idades.

Finalmente no SXVIII e XIV os nenos xa non estaban en clase cos adultos. Todo isto foi gracias a chegada da relixión, a cal levou aos nenos pequenos a estar internados nos colexios na maioría das ocasións.

Segundo neste senso, na Galicia contemporánea os nenos e nenas tampouco tiñan valor ningún na sociedade, tanto é así que non disfrutaban da infancia tal é como se fai hoxe en día. Os nenos traballaban desde ben pequenos para poder axudar económicamente nas súas casas, xa que sen a axuda deles moitas familias non podían subsistir.

Como ben dicíamos antes, os nenos non tiñan lugar na historia hasta a aprición de diversos autores e as súas teorías, como Piaget coas etapas de desenvolvemento da intelixencia o Freud coa realidade sexual infantil. A partir deste momento comenzou a terse máis en conta certos aspectos da infancia e xorde a idea de que na etapa infantil é onde se forxa a personalidade das persoas.

Continuando co traballo prematuro dos nenos, destacar que esta práctica era moi común e estaba normalizada na sociedade, de feito, era o normal e considerabase bó para o desenveolvemento dos nenos. Este traballo infantil dábase sobre todo no campo, amparado pola Lei de 1873 na que se prohibía o traballo dos menores de dez anos en obradoiros ou minas, e limitaba a cinco horas a xornada laboral das menores de catorce anos, e dos menores de trece, pero permitía o traballo infantil no campo. Desta forma os nenos comezaban dende moi pequenos a traballar según as súas posibilidades físicas.

As nenas, por outro lado facían outro tipo de traballo, que consistía en coidar da casa, dos seus irmáns etc., en resumidas contas, susutituir a nai cando ela tiña que traballar. Dando lugar así a as diferenzas de xénero.

Debido a gran cantidade de nenos que había, a desatención dos pais e as precarias condicións de traballo dos nneos, había unha altísima tasa de mortalidade infantil.

Entrando xa no tema da educación, un factor moi importante era que os nenos eran educados no sometemento e dunha forma distante, non podían expresar libre o que sentían ou desexaban, impuñaselles a sumisión do que dicían os adultos, só debían obedecer e calar. As relacións entre pais e fillos eran moi distantes, primaba o respeto e a obediencia sobre a confianza, o afecto e a comunicación. Nas familais burguesas non se respetaban as orientación amorosas ou profesionais dos fillos, tiñan que facer o que os seus pais considerasen oportuno para eles e se lle buscaba o mellor marido para as mulleres. Os nenos carecían de dereitos e a forma na que eran tratados sería considerada hoxe en día maltrato infantil, tanto físico coma psicolóxico.

A continuación, falaremos do estatuto da infancia en xeral, e dicir, a maquinaria de goberno da infancia non apareceu de golpe, senón que no século XVI comenzouse a configurar. Polo que, sobre este século e o seculo XV, nace coma unha consecuencia o Estatuto da infancia. A infancia é unha institución social, igual que a escola, que apareceu recentemente unida as prácticas de clases sociais, de formas de educación e familiares. No Renacemento, dáse lugar  este acontecemento e é cando se configúran os estados modernos que farán o imposible para que a Igrexa non perda o seu poder e prestixio. Por esta razón, o importante era volver a formar cara a un futuro católico ou protestante.

Dentro de esta etapa, existían dous tipos de educación; a dos príncipes os reformadores católicos procuraban ser os seus mestres, e sobre todo se serían os herdeiros do trono(colexios xesuítas) e a educación das clases populares onde os católicos só tiñan como un papel de pai protector, e estes nenos eran recollidos e adoutrinados, a través de institucións caritativas e benéficas.

NO século XVI aínda non estaba ben definido o termo de infancia, aínda que se caracterizaba pola maleabilidade, debilidade, rudeza que precisa ser civilizada.

Empézase a aislar ao neno do mundo adulto, onde o convento será a institución que prefiran as clases altas.  Os ricos terán dúas tutelas a familia e o colexio, mais os pobres so lles bastará unha, as institucións de caridade. Pola súa parte, os nenos pobres non recibirán tanta atención, sendo hospitais, hospicios e outros centros de corrección os centros co propósito de darlles forma.

A finais do século XVII, os nenos son encerrados fisicamente nas escolas, colexios, conventos, entre outros. Deste modo, quedan illado do mundo dos adultos, polo que no son corrompidos. A finais do século XVII, os nenos son encerrados fisicamente nas escolas, colexios, conventos, entre outros. Deste modo, quedan illado do mundo dos adultos, polo que no son corrompidos. Este confinamento/illamento é un dispositivo que da lugar á constitución da infancia. Existe separación por sexo e idade. A dureza do encerro, o rigor dos castigos e a sumisión son a gran diferenza entre as escolas e as escolas de primeiras letras para os fillos dos son pobres.

No século XVI, os Xesuítas contaban con persoas dedicadas á formación e transmisión da doutrina. Os Xesuítas substituíren os métodos de castigo físico por unha “vixilancia amorosa”.

O Estado espera que o profesorado actúe como representante do control para sentar as bases da nova sociedade mediante a imposición dunha lingua nacional, a iniciativa da patria e a política manteranse a través da xeografía e da historia.

Tamén existía o Radio studiorum que regulamenta a ocupación do espazo e do tempo en cuadrícula e dicía que o neno terá que estar permanentemente ocupado e activo.

...